یک کارگردان تئاتر مطرح کرد؛
«دُهتُک» اثری درباره ازدواج اجباری دختران بلوچ با بازی هنرمندان دارای معلولیت/
کرمان – مهرکریمان نیوز/ کارگردان نمایش حضور یافته در جشنواره منطقه‌ای کویر کرمان (ویژه افراد دارای معلولیت) اهل سراوان می‌گوید: من دو فرزند دارم که یکی مشکل شنوایی دارد و دیگری «سی‌پی» است؛ زندگی با این دو فرزند تجاربی را برایم رقم زده که من به آن واسطه می‌توانم بچه‌ها را درک کنم و می‌دانم چه مواردی آن‌ها را خوشحال می‌کند. من پیش از کار کردن با این بچه‌ها دچار افسردگی بودم؛ اما وقتی با آن‌ها هستم ذهنم از قید همه چیز آزاد می‌شود.
یکی از تئاتری‌های حضور یافته در دوره ششم جشنواره تئاتر منطقه‌ای کویر کرمان به نام راضیه حسین پور از سیستان و بلوچستان درباره جزییات حضور اثرش «دُهتُک» در این رویداد با خبرنگار ما گفتگو کرد.
*از کدام شهر به ششمین جشنواره تئاتر منطقه‌ای کرمان آمده‌اید و واژه «دُهتُک» به چه معناست؟
ما از سروان یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان به جشنواره امسال آمده ایم. درباره بخش دوم سوالتان هم باید بگویم که واژه دُهتُک در زبان ما، به معنای دختر بچه است.
**با توجه به اینکه جشنواره به هنرمندان معلول اختصاص دارد، آیا اعضای گروه شما صرفا بچه‌های دارای معلولیت هستند؟
اعضای نمایش «دُهتُک» گروه ترکیبی از بازیگران معلول هستند و دو بازیگر همراه داریم.
**محدودیت‌ها بازیگران اثر در چه زمینه ای است؟
محدودیت‌ها بیشتر برای بچه‌هایی است که مشکل ذهنی، شنوایی، بینایی و جسمی حرکتی دارند.
**کار کردن با این بچه‌ها چه ویژگی‌هایی دارد؟
باید بپرسید کار کردن با این بچه‌ها چه سختی‌هایی دارد؟ اول باید بتوانیم با این بچه‌ها ارتباط برقرار کنیم. اگر بتوانیم با بچه‌ها ارتباط برقرار کنیم، می‌توانیم با آن‌ها کار کنیم. باید صمیمیت و اعتماد را به میان بیاوریم. وقتی این ارتباط برقرار شد، آن وقت است که می‌توانیم با آن‌ها کار کنیم.
**قاعدتا یکی از مشکلات موجود انتخاب و گزینش بازیگران برای بازی در نمایش معلولان است. در اینباره کمی توضیح دهید.
بله حرفتان درست است و دشواری‌هایی وجود دارد. با توجه به شناختی که از بچه‌ها داشتم نزدیک به ۱۳ سال است که با آن‌ها کار می‌کنم و می‌دانم کدام یک از آن‌ها می‌توانند در کدام حوزه فعالیت داشته باشند. با توجه به کارهایی که در مرکز انجام داده بودیم و مهارت‌هایی که به آن‌ها آموزش داده بودیم، متوجه شدیم که کدام بچه‌ها در چه زمینه‌ای می‌توانند فعالیت کنند. قبل از اینکه وارد این بخش شویم و وارد جشنواره یا تئاتر شویم، مرکز ما نمایش درمانی، موسیقی درمانی و هنر درمانی داشت. در آنجا متوجه شدیم که کدام یک از بچه‌ها می‌توانند در عرصه نمایش فعالیت داشته باشند.
**روال همکاریی با مرکز آموزشی مذکور به چه شکل است؟
در مرکز ما، ابتدا مهارت‌ها را با بچه‌ها کار می‌کنیم. مهارت‌هایی مثل خودیاری اجتماعی، روابط عمومی و ریاضی. سپس بچه‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کنیم؛ بچه‌هایی که از لحاظ آموزش پیشرفته هستند و بچه‌های حرفه‌آموز. با بچه‌های پیشرفته مهارت‌ها را به صورت دقیق کار می‌کنیم. در کنار این موارد، حرفه‌ها را به صورت مقدماتی با بچه‌های حرفه‌آموز کار می‌کنیم و بعد به صورت حرفه‌ای تا جایی که بچه‌ها خودشان می‌توانند حرفه را انجام دهند.
**قصه نمایش «دُهتُک» درباره چیست؟
نمایش ما یک اثر بوم‌محلی است که یکی از داستان‌های قدیمی ما را شامل می‌شود. این نمایش به آداب و رسوم ما، مانند ازدواج‌هایی که به زور انجام می‌شود، می‌پردازد. نویسنده این متن یکی از همکاران من است که من در کنارش بودم.
**چرا این موضوع را برای نمایش انتخاب کردید؟
ما پیش از این یک نمایش دیگر داشتیم که می‌خواستیم به سمت نمایش‌های بوم‌محلی خود برویم. ما قبلاً با نمایش «محرم» که آن هم نمایشی محلی بود، در جشنواره‌ها حضور پیدا کرده بودیم. . در این نمایش، یکی از بچه‌ها که معلول است، استعداد نویسندگی خوبی دارد و خودش پیشنهاد داد که یک نمایش گروهی محلی اجرا کنیم.
**آیا منطقه‌تان را دارای غنای فرهنگی می‌دانید؟
بله همینطور است و باید بگویم فرهنگ سیستان و بلوچستان بسیار غنی است. این منطقه دارای اقوام مختلفی است. هر شهر و روستا لهجه و پوشش خاص خود را دارد. ما در نمایش «دُهتُک» از آداب و رسوم خود بهره برده ایم؛ لباس‌های محلی و آهنگ‌های سنتی خود را در نمایش گنجاندیم. با این تفاسیر باید بگویم اثری که روی صحنه برده ایم، نمایشی کاملاً سنتی است.
**برگزاری این جشنواره‌ها چقدر می‌تواند به شما و دیگر دوستان تئاتری که در شرایط خاص به فعالیت‌های هنری می‌پردازند، کمک کند؟
بدون شک وجود چنین رویدادی خیلی کمک کننده خواهد بود. به هر حال حضور در جشنواره‌ها باعث معرفی فرهنگ و آداب و رسوم ما می‌شود. بیش از این شاید مردم شناخت زیادی از لباس‌ها و فرهنگ ما نداشتند، اما در جشنواره‌ها این شانس را پیدا کردیم که آن‌ها فرهنگ ما را بشناسند. این ارتباطات باعث تبادل فرهنگی می‌شود و هم ما از دیگران یاد می‌گیریم و هم آن‌ها از ما.
**تولید یک نمایش با بازی بچه‌هایی که نسبت به هم سن و سالهای خودشان خاص هستند، چه تاثیری بر روی آن‌ها داشته؟
مطمئنا انجام یک کار گروهی آن هم تئاتر بر روی همه افراد بخصوص معلولان تاثیرات مثبتی خواهد داشت. به طور مثال یکی از بچه‌های ما که دیالیزی است، به شوق اجرای نمایش‌ها و روابطی که در آنجا برقرار می‌کند، هفته‌ای سه بار دیالیز می‌رود؛ اما به این خاطر که در نمایش‌ها حضور دارد، شاداب‌تر و فعال‌تر شده است.
**از تاثیرات این روند و اجرا بر روحیه خودتان بگویید. خودتان تا چه حد حال بهتری پیدا کرده اید؟
من خودم دو فرزند دارم که یکی مشکل شنوایی دارد و دیگری «سی‌پی» است؛ زندگی با این دو فرزند تجاربی را برایم رقم زده که من به آن واسطه می‌توانم بچه‌ها را درک کنم و می‌دانم چه مواردی آن‌ها را خوشحال می‌کند. من پیش از کار کردن با این بچه‌ها دچار افسردگی بودم؛ اما وقتی با آن‌ها هستم ذهنم از قید همه چیز آزاد می‌شود و اینگونه است که متوجه می‌شوم و کاملا متوجه می‌شوم که روحیه من نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. از طرفی حضور در جشنواره‌ها باعث شده که من به عنوان مربی این بچه‌ها خودم را در معرض یادگیری از دیگران قرار دهم و همچنین بچه‌ها هم می‌توانند استعدادهای خود را نشان دهند. این فرصتی است که نشان بدهیم بچه‌های معلول هم می‌توانند به جامعه خدمت کنند و محدود نیستند.
**برنامه شما برای آینده این گروه چیست؟
من قطعاً می‌خواهم که این گروه در جشنواره‌های بیشتری شرکت کند و بچه‌ها بتوانند در هنر و نمایش پیشرفت کنند. حضور در این جشنواره‌ها تأثیر زیادی روی رفتار و روحیه بچه‌ها دارد. آن‌ها به طور قابل توجهی منظم‌تر و اجتماعی‌تر شده‌اند.
**بروز این ویژگی‌های اخلاقی را محصول هنر می‌دانید؟
بله. من به وضوح می‌بینم که بچه‌ها چطور در تعامل با دیگران و در محیط‌های مختلف بهتر عمل می‌کنند. هنر باعث می‌شود که بچه‌ها مهارت‌های اجتماعی خود را بهتر کنند. حتی بچه‌هایی که در ابتدا رفتارهای ناهنجار داشتند، حالا خیلی آرام‌تر شده‌اند. هنر به آن‌ها آموزش می‌دهد که چگونه در موقعیت‌های مختلف رفتار کنند و این برای زندگی آن‌ها مفید است. به هرحال هنر تأثیر زیادی روی روح و جسم بچه‌ها دارد. من در مرکز توانبخشی کار می‌کردم و وقتی به بچه‌ها هنر را معرفی می‌کردم، می‌دیدم که چطور تمرکز و رفتارشان بهبود پیدا می‌کند.
**با این تفاسیر پس گروه فعلی را نگاه خواهید داشت و در نهایت این روند برایتان ادامه دار خواهد بود.
بله، من هرگز به فکر ترک این کار نبوده‌ام. حتی اگر شغل‌های دیگری برایم پیش بیاید، هیچ‌وقت از کار با این بچه‌ها جدا نمی‌شوم. کار با این بچه‌ها برای من ارزش معنوی زیادی دارد و از نظر مالی هم برکت زیادی برایم به همراه دارد.
**آیا ناگفته‌ای هست؟
در جشنواره‌ها به خوبی از ما حمایت شده است. در جشنواره کویر یزد، به هیچ‌وجه فکر نمی‌کردم که معلولیت‌ها به این خوبی معرفی شوند و رسانه‌ها اینقدر به آن پرداخته‌اند. واقعاًاز این بابت راضی هستم.
